Hiện nay, các quy định về chứng nhận và công bố hợp quy thang máy là bắt buộc, nhưng không ít công ty thang máy lại cố tình nhập nhèm để bán thang máy chưa được hợp quy ra thị trường, gây nguy hại cho an toàn của người sử dụng. Trong khi đó, Khách hàng mua thang máy có thể so sánh các loại thang máy về mặt giá cả và mẫu mã của sản phẩm. Còn về tiêu chí chất lượng, do thang máy nói chung và thang máy gia đình nói riêng là sản phẩm kỹ thuật cao nên rất khó đánh giá, kiểm nghiệm.
Vì vậy, chứng nhận hợp quy cho thang máy gia đình là một yếu tố quan trọng để nhận biết chất lượng thang máy.
Khái niệm về chứng nhận sản phẩm hợp quy chuẩn
Theo quy định tại khoản 7 và khoản 9, Điều 3, Văn bản hợp nhất 31/VBHN-VPQH 2018 Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, Chứng nhận hợp quy là việc xác nhận đối tượng của hoạt động trong lĩnh vực quy chuẩn kỹ thuật phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng.
Công bố hợp quy là việc tổ chức, cá nhân tự công bố đối tượng của hoạt động trong lĩnh vực quy chuẩn kỹ thuật phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng.
Cũng tại khoản 2 điều này, Quy chuẩn kỹ thuật là quy định về mức giới hạn của đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý mà sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường và các đối tượng khác trong hoạt động kinh tế - xã hội phải tuân thủ để bảo đảm an toàn, vệ sinh, sức khỏe con người; bảo vệ động vật, thực vật, môi trường; bảo vệ lợi ích và an ninh quốc gia, quyền lợi của Khách hàng và các yêu cầu thiết yếu khác. Quy chuẩn kỹ thuật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành dưới dạng văn bản để bắt buộc áp dụng.
Nhiều trường hợp doanh nghiệp cố tình bỏ qua các quy định định về chứng nhận và công bố hợp quy thang máy, gây nguy hại cho người sử dụng.
Chứng nhận hợp quy thang máy gia đình gồm những nội dung gì?
Theo QCVN 02:2019, việc đánh giá chứng nhận hợp quy đối với thang máy và các bộ phận an toàn của thang máy phải bao gồm các nội dung: Kiểm tra về các hồ sơ thiết kế, lý lịch thang máy; Kiểm tra/thử nghiệm các bộ phận/thiết bị an toàn của thang máy.
Cụ thể, các bộ phận an toàn của thang máy, gồm có:
- Thiết bị khóa cửa cửa tầng và khóa cửa cabin (nếu có);
- Bộ hãm an toàn;
- Hệ thống phanh của máy dẫn động;
- Bộ khống chế vượt tốc;
- Bộ giảm chấn;
- Van ngắt/van một chiều
Trên giấy chứng nhận hợp quy phải thể hiện được các thông tin về thang máy, bao gồm:
- Mã hiệu;
- Số chế tạo;
- Nhà chế tạo;
- Xuất xứ;
- Năm sản xuất;
- Đặc trưng kỹ thuật (Loại thang, tải trọng, vận tốc định mức, số điểm dừng, số lượng người cho phép trong thang máy).
- Kết luận về sự phù hợp thiết kế của thiết kế thang máy hoặc các các bộ phận an toàn của thang máy phù hợp với các yêu cầu quy định tại quy chuẩn này.
Tại Điều 5 Thông tư 28/2012/TT-BKHCN, có 8 phương thức để chứng nhận hợp quy. Phương thức chứng nhận hợp quy đối với thang máy và các bộ phận an toàn của thang máy áp dụng theo phương thức 5, phương thức 7 hoặc phương thức 8.
- Phương thức 5: Thử nghiệm mẫu điển hình và đánh giá quá trình sản xuất; giám sát thông qua thử nghiệm mẫu lấy tại nơi sản xuất hoặc trên thị trường kết hợp với đánh giá quá trình sản xuất;
- Phương thức 7: Thử nghiệm, đánh giá lô sản phẩm, hàng hóa;
- Phương thức 8: Thử nghiệm hoặc kiểm định toàn bộ sản phẩm, hàng hóa.
Vai trò của chứng nhận hợp quy chuẩn cho thang máy gia đình
Theo chia sẻ của vị chuyên gia Viện Kỹ thuật ứng dụng Thang máy (VILEA - thuộc Hiệp hội Thang máy Việt Nam): “Thời gian qua có không ít trường hợp người dân phản ánh về việc nghi ngờ chất lượng sản phẩm thang máy. Sau khi khảo sát, đánh giá trực tiếp tại công trình, chúng tôi nhận thấy có rất nhiều thang máy chưa được hợp quy, không đảm bảo yếu tố an toàn kỹ thuật nhưng vẫn được lắp đặt cho Khách hàng.”
Chuyên gia VILEA cũng đưa ra khuyến cáo, khi chọn mua thang máy nói chung và thang máy gia đình nói riêng, Khách hàng cần yêu cầu phía doanh nghiệp cung cấp đầy đủ hồ sơ, giấy tờ, lý lịch thang máy bản gốc để kiểm tra. Dù là thang máy nhập khẩu hay sản xuất trong nước, người mua thang máy cũng cần phải rà soát lại yếu tố hợp quy thang máy.
Trong trường hợp là thang máy nhập khẩu, Khách hàng cũng cần lưu ý thêm tới các giấy tờ như Chứng nhận CO (Certificate of Origin), Chứng nhận CQ (Certificate of Quality and Quantity), Vận đơn B/L (Bill of Lading), Phiếu đóng gói hàng hóa Packing List,…
Vì vậy, chứng nhận hợp quy của sản phẩm thang máy có thể giúp cho:
Nhà nước có thể kiểm soát chất lượng thang máy trên thị trường
Trong bối cảnh thị trường thang máy "vàng thau lẫn lộn", Khách hàng rất dễ mua nhầm phải hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, không đảm bảo yếu tố an toàn kỹ thuật. Chứng nhận hợp quy thang máy chính là cách để cơ quan Nhà nước kiểm tra, người mua có căn cứ để đánh giá, kiểm soát chất lượng sản phẩm.
Thông qua việc hợp quy, nếu việc sản xuất thang máy không đúng với quy chuẩn kỹ thuật, Nhà nước sẽ đưa ra phương án giải quyết kịp thời nhằm xử lý chủ doanh nghiệp, tránh việc cung cấp thiết bị thang máy đó ra thị trường gây thiệt hại cho người mua.
Người tiêu dùng tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng
Như đã nói ở trên, đối với người tiêu dùng, việc đánh giá thang máy có được sản xuất đúng theo quy chuẩn kỹ thuật, đạt đảm bảo an toàn hay không là việc không hề dễ dàng. Do vậy, kiểm tra chứng nhận hợp quy của thang máy cũng sẽ giúp người mua yên tâm hơn về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm.
Chẳng hạn như, đối với thang máy nội địa, muốn được công bố hợp quy thì cần phải thông qua bước đánh giá về sự phù hợp của nó có đáp ứng với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng hay không. Hay đối với thang máy nhập khẩu nguyên chiếc thì các thông tin về nguồn gốc xuất xứ như: Thông tin tổ chức, cá nhân nhập khẩu; đặc tính kỹ thuật; xuất xứ, nhà sản xuất; khối lượng, số lượng; cửa khẩu nhập; thời gian nhập; hợp đồng (Contract); danh mục hàng hóa (Packing list); hóa đơn (Invoice); vận đơn (Bill of Lading); tờ khai hàng hóa nhập khẩu… là các thông tin đáng tin cậy.
Tóm lại, các thông tin liên quan tới yếu tố quy chuẩn kỹ thuật, nguồn gốc xuất xứ được kiểm tra, xác nhận trong quá trình hợp quy sẽ giúp Khách hàng tránh mua phải thang máy nhái, giả, kém chất lượng và gây nguy cơ mất an toàn trong quá trình sử dụng.
Điều chỉnh hành vi của các đơn vị cung ứng dịch vụ thang máy
Đạt được chứng nhận hợp quy của sản phẩm thang máy giúp nâng cao uy tín của các công ty thang máy làm ăn chân chính trên thị trường thang máy, thúc đẩy họ tiếp tục cải tiến sản phẩm tốt hơn. Bên cạnh đó, những sản phẩm không đạt chứng nhận hợp quy thì các Nhà cung cấp phải nỗ lực hơn trong việc nghiên cứu để tìm ra giải pháp kỹ thuật và sản xuất của mình để đáp ứng được các tiêu chuẩn chung mà Nhà nước đưa ra.
Tiêu chuẩn thang máy và quy chuẩn thang máy
Nhiều doanh nghiệp thang máy khi giới thiệu sản phẩm tới Khách hàng là thang máy đạt tiêu chuẩn hoặc đạt quy chuẩn,… Đứng trước những khái niệm này, nhiều Khách hàng có thể trở nên lúng túng, không biết thang máy đạt tiêu chuẩn hay quy chuẩn là tốt, và cũng không ít người lại nghĩ rằng hai khái niệm này là giống nhau.
Điều khác biệt lớn giữa tiêu chuẩn thang máy và quy chuẩn thang máy là tiêu chuẩn thực chất chỉ mang tính chất khuyến nghị, khuyến cáo, tự nguyện áp dụng. Còn quy chuẩn được cơ quan nhà nước ban hành,bắt buộc các doanh nghiệp phải áp dụng trong hoạt động sản xuất - kinh doanh và các hoạt động kinh tế - xã hội khác.
Xem so sánh ở bảng dưới đây:
| Tiêu chí so sánh | Chứng nhận hợp chuẩn | Chứng nhận hợp quy |
| Mục đích sử dụng | Quy định về đặc tính kỹ thuật và sử dụng làm chuẩn để phân loại, đánh giá chất lượng. | Quy định về mức giới hạn của đặc tính kỹ thuật và yêu cầu đối tượng bắt buộc phải tuân thủ. |
| Hệ thống ký hiệu | TCVN (Tiêu chuẩn quốc gia) TCCS (Tiêu chuẩn cơ sở) | QCVN (Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia) QCĐP (Quy chuẩn kỹ thuật địa phương) |
| Đối tượng áp dụng | Sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường theo những tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế, khu vực và cả tiêu chuẩn nước ngoài hoặc quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN), quy chuẩn kỹ thuật địa phương (QCĐP) quy định | Sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường liên quan đến an toàn, sức khỏe, môi trường mang tính bắt buộc |
| Nguyên tắc áp dụng | Tự nguyện | Bắt buộc |
| Trong thương mại | Sản phẩm không phù hợp tiêu chuẩn vẫn được phép kinh doanh bình thường. | Sản phẩm không đáp ứng các yêu cầu của Quy chuẩn kỹ thuật tương ứng sẽ không đủ điều kiện để kinh doanh. |
| Phương thức đánh giá | Do tổ chức chứng nhận phù hợp tiêu chuẩn hoặc tổ chức, cá nhân công bố hợp chuẩn (CBHC) quyết định nhưng phải thích hợp với đối tượng chứng nhận để đảm bảo độ tin cậy của kết quả đánh giá. | Áp dụng cho từng đối tượng cụ thể được quy định tại quy chuẩn kỹ thuật tương ứng. |
| Cơ quan công bố | Cơ quan nhà nước; Đơn vị sự nghiệp; Tổ chức xã hội – nghề nghiệp; Tổ chức kinh tế; | Cơ quan nhà nước |
Hợp quy và hợp chuẩn lại là hai trạng thái của sản phẩm thang máy khi đã đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và tiêu chuẩn quốc gia. Trong đó, chứng nhận hợp quy được cấp cho thang máy đạt quy chuẩn kỹ thuật; chứng nhận hợp chuẩn được cấp cho thang máy đạt tiêu chuẩn khuyến nghị.
Chứng nhận hợp quy và hợp chuẩn khác nhau ra sao?
Mặc dù có nhiều điểm khác biệt nhất định, song chứng nhận hợp quy và chứng nhận hợp chuẩn đều hướng tới việc đảm bảo chất lượng hàng hóa, sản phẩm của doanh nghiệp, bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng, thúc đẩy sự phát triển chung của khoa học - kỹ thuật tại Việt Nam.
Cách nhận biết sản phẩm hợp quy khi mua thang máy gia đình
Để xác định một thiết bị thang máy gia đình có được chứng nhận và công bố hợp quy hay không, người tiêu dùng có thể kiểm tra xem sản phẩm đã được gắn dấu CR chưa, nếu có dấu CR tức là sản phẩm đã được kiểm tra, chứng nhận hợp quy.
Hình dạng và kích thước của dấu hợp quy được quy định tại Phụ lục I Thông tư số 28/2012/TT-BKHCN của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ
Ngoài ra, người mua khi mua thang máy có thể yêu cầu nhà sản xuất cung cấp Giấy chứng nhận sản phẩm hợp quy chuẩn bản gốc để kiểm tra và bản sao y bản chính để lưu giữ. Tránh tình huống công ty thang máy chỉ xin cấp một bộ hồ sơ nhưng dùng nhiều bản sao để gian lận về chất lượng.
Chứng nhận hợp quy và vấn đề kiểm định thang máy
Chứng nhận hợp quy là quan trọng nhưng đó mới chỉ là điều kiện cần chứ chưa đủ để bạn nhận được một thiết bị thang máy tốt. Phải đến khi thang máy được lắp đặt và đạt kết quả kiểm định của cơ quan chức năng thì khi đó mới đủ điều kiện để hoạt động.
- Tìm hiểu thêm về quy trình kiểm định thang máy
Trong quá trình lắp đặt, rất có thể xảy ra tình huống đơn vị lắp đặt cung cấp thiếu linh kiện, kỹ thuật viên làm không đúng quy trình, bớt linh kiện của thang máy nhằm có lợi cho mình. Vì vậy, Khách hàng cần phải giám sát quá trình kiểm định để nó được thực hiện một cách khách quan.
Trên đây là nội dung chi tiết về quy chuẩn thang máy để giúp Khách hàng có thể theo dõi và đánh giá được chất lượng thang máy gia đình trước và sau khi tiếp nhận thiết bị vào vận hành. Nội dung bài viết tham khảo thông tin từ Tạp chí Thang máy.
